معرفی شهر لجستیک

شهر لجستیکی یا نام دیگری که برای آن نهادند، دروازه‌های لجستیکی، با در اختیار داشتن دسترسی‌های حمل‌ونقل، حجم‌های بسیار بالای بار را به‌صورت زمینی، دریایی و هوایی انتقال می‌دهند.

به علت جدید بودن مفهوم شهر‌های لجستیکی تعریف کمی برای آن ارائه شده‌‌است. شهر‌های لجستیکی غالبا مجموعه‌‌های بزرگی با شماری از پایانه­ها، بندر‌ها و فرودگاه­‌ها هستند که به‌صورت یک شبکه یکپارچه با هم در ارتباط هستند تا در سطح عملکردی بالا و در گستره بین‌المللی واردات، صادرات وترانزیت فعالیت می‌کند.

چندی از ویژگی‌های شهر‌های لجستیکی به شمار زیر آمده ‌است.

1. شهر ‌های لجستیکی در مناطق آزاد قرار می‌گیرند.
2.  بین سیستم‌های حمل‌ونقل یکپارچگی کامل ایجاد می‌کنند .
3. طیفی کامل از خدمات لجستیکی را ارائه می‌دهند.

جهت آشنایی با شهر‌های لجستیکی و ویژگی‌های کامل آن، مقاله " شهر لجستیکی و ویژگی های آن" را مطالعه بفرماید.

آشنایی با پارک لجستیک

پارک‌های لجستیکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های تجاری هستند که در راستای ارائه خدمت در حوزه‌های انبارداری، حمل‌ونقل و همچنین خدمات ارزش افزوده فعالیت می‌کنند.

این پارک‌ها دارای فضای مناسب جهت حمل‌ونقل وایجاد انبار هستند و  توسط چند اپراتور اداره می‌شوند تا  خدمات متنوع خود  را به مشتریان ارائه ‌دهند. یافتن کاربردی‌ترین مکان در جهت راه‌اندازی پارک لجستیکی نکته‌ای حائز اهمیت است. همچنین باید دسترسی و ارتباط آن با جاده‌ها و خطوط راه‌‌آهن مورد بررسی قرار گیرد.

در ادامه پارک‌های لجستیکی را به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم نمودیم وبه بررسی آن پرداختیم.

پارک‌های  لجستیکی عمومی: این پارک‌ها دارای پایانه چندوجهی می‌باشند و طیفی از خدمات لجستیک مانند توزیع، بارگیری، تخلیه، نگهداری، خدمات ارزش افزوده  همچنین برخی از بازرسی ‌های قانونی در حیطه جابجایی کالارا به هزاران مشتری ارائه می‌کنند.

 

برای آشنایی با پارک‌های لجستیکی تخصصی و مزایای احداث این پارک‌ها، مقاله "تعریف پارک لجستیک و مزایای احداث آن" را مطالعه بفرماید.

معرفی دهکده لجستیک

دهکده‌های لجستیک  به‌طور عمده در سطح بین‌المللی حمل‌ونقل فعالیت می‌کنند و  خدماتی در پیرامون  بارهای داخلی، تشریفات گمرکی برای کالا‌های خارج ‌از مرز ارائه می‌نمایند. همچنین خدمات لجستیکی دیگر مانند خدمات نگهداری، ارائه خدمت در حوزه ارزش‌افزوده  و حمل‌ونقل ترکیبی نیز در راستای فعالیت این دهکده‌هاست.

مفهوم دیگر حائز اهمیت در بحث دهکده‌های لجستیکی ، وجود بنادر خشک است.

بندر خشک، ناحیه ای محصور در درون  دهکده که جهت انجام برخی خدمات لجستیکی فعالیت می‌کند و وجه تمایز دهکده لجستیکی با مرکز‌های سطح پایین‌تر است.

به بیانی دیگر دهکده لجستیکی:

 

• سطح عملکرد آن بالا و با ظرفیت است.
•  دارای بندر خشک می‌باشد.
• حیطه‌ فعالیت آن عمدتا بین‌المللی است.
• به خطوط ریلی و جاده‌ها دسترسی دارد.
• برخی بازرسی های قانونی جابجایی کالا و حیطه‎ گمگرکی انجام می‌دهد.

لجستیک درونی یا درون‌‌‌‌‌‌ کارخانه‌ای

 

لجستیک درون‌بنگاهی، درون‌‌‌‌‌‌ کارخانه‌ای یا درونی، یکی از زیرشاخه‌های لجستیک شمرده می‌شود. نظارت و اجرای اقدامات مربوط به جریان کالا از سطوح بالایی زنجیره تأمین تا مرحله خروج کالا از محل تولید از وظایف عمده لجستیک درون‌بنگاهی است.

در ادامه لجستیک درونی را از 3 منظر اصلی زیرساخت، سیستم‌ها و سازماندهی بررسی کرده‌ایم.

 زیرساخت‌ها: زیرساخت یک کارخانه ( تسهیلات فیزیکی همانند ساختمان و انبار) نقشی پررنگ در لجستیک درون کارخانه‌ای ایفا می‍کند، چرا که برای مدت طولانی ساخته می‌شود و هزینه ایجاد آن رقم قابل توجهی است.

همچنین تمامی اقدامات از جمله طراحی چیدمان استقرار، ماشین­‌آلات، دستگاه­‌های تولیدی و برنامه‌­ریزی جریان مواد جزئی از هزینه‌های مربوط به زیرساخت کارخانه محسوب می‌شود.

در نتیجه در مدیریت  مسائل لجستیک درون بنگاهی از این منظر، به طراحی برنامه جریان مواد و چیدمان و همچنین در نظر گرفتن طرح‌­های توسعه­‌ای مرتبط و ایجاد  انعطاف‌­پذیری لازم می‌پردازیم.‌ تا با اجرای بهترین طرح مانع ایجاد مشکل و دردسر در لجستیک درونی شویم.

 

برای بررسی لجستیک درون بنگاهی از منظر‌های سیستم و سازماندهی مقاله " لجستیک درون بنگاهی یا لجستیک درونی از سه منظر اصلی" را مطالعه بفرمایید.

شرکت های لجستیکی طرف سوم یا 3pl

 

افزایش سطح آگاهی از اهمیت لجستیک طی سال‌های اخیر موجب شده تا کم و بیش اقداماتی در جهت توسعه مدیریت لجستیک در کشورها و شرکت‌های پیشروی دنیا صورت گیرد که ظهور شرکت‌های لجستیکی طرف سوم یا به اختصار 3plها و گسترش آن هااز جمله نتایج آن است. 

شرکت های لجستیکی طرف سوم یا 3pl ها، شرکت هایی هستند که در حوزه انبارداری و حمل و نقل فعالیت می کنند و فعالیت های لجستیکی سازمان های مختلف به آنها برون سپاری می شود. در گذشته، در دهه 70 و 80 میلادی، تنها فعالیت های ابتدایی همچون انبارداری و حمل و نقل های درون سازمان و بیرون آن به 3pl ها واگذار می شد.

 اما با گذشت زمان و گسترش نواحی جغرافیایی تحت پوشش و مدهای حمل و نقل، در حال حاضر فعالیت های مهمتری همچون مدیریت انبار و سفارش ها، مدیریت موجودی، بسته بندی و نیز انبارهای عبوری، به شرکت های لجستیکی طرف سوم برون سپاری می شود. محدوده فعالیت های شرکت های لجستیکی نیز در ابتدا محدود بوده است و به مرور توسعه و گسترش یافته است.

 

با توجه به استقبال روزافزون از شرکت‌های لجستیکی در دنیای رقابتی کنونی و رشد و توسعه این گونه شرکت‌ها لازم است تا هرچه بیشتر با این نوع شرکت‌ها که ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی هستند آشنا شویم.  از سوی دیگر میان نسل های مختلف شرکت های لجستیکی تفاوت هایی وجود دارد که لازم است برای آشنایی صحیح با هر یک از این شرکت ها این تفاوت ها را به خوبی بشناسیم. بدین منظور بهتر است مقاله "شرکت لجستیکی طرف سوم (۳pl) یا تدارکات شخص ثالث چیست؟" را مطالعه کنید.

تفاوت زنجیره تامین جهانی با سنتی

زنجیره تامین جهانی تفاوت های بسیاری با زنجیره تامین سنتی دارد که یکی از آن ها بحث هزینه است. در کاهش هزینه ها توجه به این نکته ضروری است که هزینه های رخ داده در زنجیره تامین شامل مالیات‌ها، مشوق‌ها/موانع سرمایه‌گذاری خارجی، تعرفه‌ها و حقوق گمرکی، دستمزد کارگران، قیمت زمین و فضا و سایر هزینه ها در کشورهای مختلفی رخ می دهد، زیرا سطوح مختلف زنجیره تامین در کشورهای مختلفی قرار دارند و توجه به نرخ تبدیل ارز امری ضروری و غیر قابل چشم پوشی است.

یکی دیگر از موضوعات با اهمیت، بحث زمان می باشد. از آنجایی که سطوح مختلف زنجیره تامین در کشورهای مختلفی قرار دارند، زمان بسیاری صرف فرایندهای گمرکی می شود، از سوی دیگر لازم است محصولات در زمان صحیح به سطوح مورد نظر در زنجیره تامین برسند. بدین منظور توجه به زمان های صرف شده برای مدیریت زمان ارسال و تحویل محصولات در زنجیره‌های تامینی امری ضروری است.

یکی دیگر از مسائل مورد توجه در زنجیره تامین جهانی، حمل و نقل است. معمولا در زنجیره های تامین جهانی حمل و نقل چند وجهی بسیار رواج دارد که در آن از مدهای مختلف حمل و نقلی همچون حمل و نقل دریایی استفاده می شود که این امر در زنجیره تامین سنتی کاربردی ندارد. هنگامی که بحث حمل و نقل در میان می آید مسائلی همچون انتخاب مد حمل و نقل مناسب مطرح می شود و توجه به معیار زمان اهمیت بیشتری نسبت به معیار هزینه پیدا می کند.

توجه به نرخ تبدیل ارز، مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورهایی که سطوح مختلف زنجیره تامین در آن قرار دارند، مسائل و محدودیت های گمرکی و سایر موارد از جمله مسائل با اهمیت بالا در زنجیره تامین جهانی است.

از سوی دیگر زنجیره تامین جهانی مزایا بسیاری دارد که آشنایی با آن ها دید کاملی در خصوص زنجیره های تامین در اختیار ما قرار می دهد.

 

 

نرم‌افزار مدیریت زنجیره تامین

مدیریت زنجیره تامین ترکیبی از نرم‌افزار و علم می‌باشد که تمامی عملیات واقع در زنجیره تامین شامل منبع یابی، تدارک و ذخیره‌سازی مواد خام؛ زمان‌بندی و مدیریت موجودی‌های در فرایند؛ و انبارسازی و توزیع محصولات نهایی را دربر می‌گیرد.

ازآنجایی‌که تعداد زیادی شرکت‌های طرف سوم در کل محدوده زنجیره‌های تامین ایفای نقش می‌نمایند، نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین جهت ارتقای ارتباطات، همکاری و هماهنگی با فروشندگان و تأمین‌کنندگان، شرکت‌های حمل‌ونقل و ارسال‌کننده‌ها، واسطه‌ها و اجزای دیگر زنجیره با استفاده از تبادل اطلاعات دوطرفه و سریع، طراحی شده‌اند.

نکات مهم در انتخاب نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین

به خاطر اینکه یک مدیریت کارای زنجیره‌تامین نیازمند تسهیم اطلاعات سریع و بدون مانع در داخل و خارج شرکت را دارد، یکپارچه‌سازی را می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی هر بسته نرم‌افزاری در مدیریت زنجیره تامین دانست؛ بنابراین هنگام انتخاب نرم‌افزار زنجیره تامین باید نرم‌افزاری را که دارای مدل داده‌ای باز می‌باشد انتخاب نمود تا داده‌ها قابلیت اشتراک گذاری پویا توسط تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان و مشتریان واقع در تسهیلات گوناگون و نیز سایر سیستم‌ها در داخل کسب‌وکار را داشته باشند.

نیاز شرکت به مدیریت زنجیره تأمین

یکی از چالش های اصلی شرکت ها، افزایش پیچیدگی زنجیره های تامین و به دنبال آن افزایش پیچیدگی در مدیریت آن هاست. نرم افزارهای زنجیره تامین موجب اجرای کارا، آسان‌تر و در زمان مناسب فعالیت‌های زنجیره تامین به‌وسیله ارتباط اجزای زنجیره در قالب یک شبکه هماهنگ می‌شود. از این رو هر تولیدکننده که دارای یک زنجیره تامین چندوجهی باشد استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین را بسیار مفید خواهد یافت.

خرده‌فروشان پراکنده در سرتاسر دنیا نیز در کنار تسهیلات تولیدی و کارخانه‌ها از کاربردهای مدیریت زنجیره تامین به‌خوبی بهره‌مند می‌شوند و از طریق ایجاد شفافیت در شبکه توزیع و سطوح موجودی در فروشگاه ها، موجب افزایش کارایی زنجیره تامین شده اند. علاوه بر آن انواع کثیری از ارائه‌کنندگان خدمات دارای کانال‌های تحویل پیچیده‌ای هستند که معمولاً شامل تعداد زیادی از شرکای آن‌ها می‌باشد و می‌توانند بازگشت سرمایه زیادی را با استفاده از نرم‌افزارهای SCM داشته باشند.

نرم افزارهای مدیریت زنجیره تامین، ویژگی ها و مزایای بسیاری دارند که آشنایی کامل با ویژگی و مزایای نرم افزار زنجیره تامین می تواند به ما در انتخاب نرم افزار مناسب یاری برساند.

 

 

هاب لجستیکی چیست؟

تعاریف بسیار متنوع و متفاوتی از هاب‌های لجستیکی در جهان ارائه شده و علاوه بر آن هر کشور عنوان خاص خود را برای انواع هاب‌های لجستیکی بکار می‌برد.

 

 

 

در رده اول تقسیم‌بندی، موارد از راست به چپ و به ترتیب وسعت و توسعه‌یافتگی زیرساخت‌ها آورده شده‌اند. به عبارتی شهر لجستیکی کامل‌ترین نوع هاب لجستیکی است. مراکز لجستیکی در سطح پایین‌تری قرار دارند. در زیرمجموعه مراکز لجستیکی، مجدداً موارد به ترتیب میزان توسعه‌یافتگی از بالا به پایین مرتب شده‌اند. درنهایت گروه سایر مربوط به زیرساخت‌هایی است که به‌طور خاص در کشور فعال هستند.

شهر لجستیکی تقریباً مفهوم جدیدی است، در عوض مراکز لجستیکی دارای ادبیات خاص خود هستند که باوجود تنوع و گوناگونی در نحوه تقسیم‌بندی و عناوین و حتی نحوه تعریف، با تکیه‌بر منابع معتبر می‌توان تقسیم‌بندی نسبتاً شفافی را از این مراکز ارائه نمود.

دهکده‌های بار، پارک‌های لجستیکی و بنادر خشک ازجمله مهم‌ترین مراکز لجستیکی در دنیا هستند. برخی دیگر از مراکز نیز وجود دارند که با وجود انجام اقدامات لجستیکی مرتبط با هر هاب اما امکان نام‌گذاری به‌عنوان هاب لجستیکی را ندارند. ازاین‌رو آن‌ها را در دسته سایر قرار می‌دهیم.

پایانه‌های صادراتی، پایانه‌های بار و پایانه‌های مرزی ازجمله مراکزی هستند که در دسته سوم از هاب های لجستیکی جای می‌گیرند.

 

تعاریف انواع هاب لجستیکی

·شهر لجستیکی: «یک شهر لجستیکی یک تمرکزیافتگی جغرافیایی است که با یک دروازه تجارت جهانی مرتبط بوده و شامل مجموعه‌ای از زیرساخت‌های لجستیکی است.»

·مراکز لجستیکی: «مرکز لجستیکی (Logistic Centre)» عبارت است از محلی که در آن کلیه فعالیت‌های مرتبط با حمل‌ونقل، توزیع و سایر خدمات لجستیکی کالاها در سطوح بین‌المللی یا ملی توسط چندین متصدی انجام می‌گیرد. متصدیان ممکن است خود مالک تسهیلات و تجهیزات بوده یا آن‌ها را در اجاره داشته باشند.

 

برای آشنایی کامل با وظایف هاب های لجستیکی، لازم است به‌خوبی با معانی و تعاریف انواع هاب های لجستیکی آشنا شوید.

پیاده سازی زنجیره تامین پایدار

جهان امروز با مسائلی چون گرم شدن زمین، انواع آلودگی‌ها، افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و… مواجه است که این مسائل به‌طور بالقوه می‌تواند منجر به انقراض نوع بشر شود؛ بنابراین حفظ محیط‌ زیست و استراتژی‌های مربوط به آن خیلی زود در اولویت برنامه‌ها، به‌عنوان یک نوآوری مهم سازمانی قرار گرفت. سازمان ازیک‌طرف باید به سوددهی و مزیت رقابتی، از طرف دیگر به از بین بردن یا به حداقل رساندن ضایعات (انرژی، تولید گازهای گلخانه‌ای، شیمیایی/ خطرناک، مواد زائد جامد) توجه می‌کرد. اینجا بود که ایده زنجیره تامین پایدار مطرح شد و خیلی زود نظر همگان را به خود جلب کرد.

در مقایسه با مدیریت زنجیره تامین سنتی که بر عملیات مالی و اقتصادی کسب‌وکار تأکید می‌کند، مدیریت زنجیره تامین پایدار بر اساس ادغام اهداف زیست‌محیطی و اجتماعی با رویکردهای اقتصادی تعریف می‌گردد.

ضرورت پیاده سازی زنجیره تامین پایدار

بدون شک، لازم است صنایع مختلف کشورمان که به دنبال حضور در بازارهای جهانی هستند آمادگی لازم برای حضور در رقابت‌های جهانی را کسب کنند.

بنابراین ضروریست صاحبان صنایعی که منتظر فراهم شدن شرایط حضور در بازارهای جهانی هستند و همچنین دولتمردانی که شعار حمایت از تولیدات صادرات‌محور را سرلوحه کار خود دارند توجهی درخور به موضوع زنجیره‌های تأمین پایدار (که از ضروریات کنونی و آتی اقتصاد بین‌الملل شده است) داشته باشند.

امروزه شاهد آنیم که سازمان های بزرگی در دنیا همچون فروشگاه های زنجیره ای تسکو، والمارت، کارفور و... به مسائل اجتماعی و زیست محیطی در کنار مسائل اقتصادی در زنجیره تامین پایدار توجه بسیاری دارند.

 

 

لجستیک معکوس چیست؟

ازجمله مباحثی که امروزه در حوزه لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین صنایع مختلف مطرح می‌باشد، موضوع "لجستیک معکوس" و "مدیریت بازگشتی‌ها" می‌باشد؛ امری که به نظر می‌رسد تاکنون در صنایع مختلف کشورمان مورد توجه جدی قرار نگرفته است. در عصر تجاری کنونی که چرخه عمر محصولات هرروز کوتاه‌تر و کوتاه‌تر می‌شود، سیاست‌های برگرداندن محصول با زمان‌های پاسخگویی سریع و خدمات مشتری تعریف گشته و تأکید بیشتری بر مدیریت بازگشتی‌ها، تغییر شکل و ذخیره دوباره کالاهای تمام‌شده وجود دارد.

 

 

لجستیک معکوس (reverse logistics) را می‌توان به این صورت تعریف کرد:"هماهنگی و کنترل کامل، بارگیری و تحویل فیزیکی مواد، قطعات و محصولات، از محل مصرف به محل عملیات و بازیابی یا دفع و سپس بازگرداندن متعاقب به محل مصرف در موارد مناسب".

بررسی‌ها نشان می‌دهند که در حدود 4% هزینه‌های لجستیکی هر شرکت، مربوط به لجستیک معکوس است که البته این سهم در شرکت‌ها و صنایعی که محصولات آن‌ها دارای کیفیت پایین‌تری بوده و از تکنولوژی پیشرفته بهره‌مند نیستند خیلی بالاتر خواهد بود. به‌طورکلی، لجستیک معکوس در صنایعی که ارزش محصولات بسیار بالا است و یا درصد مرجوعی‌ها رقم قابل‌توجهی را نشان می‌دهد از اهمیت بیشتری برخوردار است.

مهم‌ترین اقدامات لجستیک معکوس

گرچه فعالیت‌های زیادی را می‌توان در قالب مدیریت بازگشتی‌ها در نظر گرفت اما برخی از اهم فعالیت‌های لجستیک معکوس که عمدتاً به‌طور اختصاصی در این حوزه مطرح است، عبارت است از:

•  تعمیر و تعویض،
• نوسازی محصول،
•  ساخت مجدد،
• بازیافت،
•  فروش مجدد،
•  استفاده مجدد.

به این نکته توجه داشته باشید که برخی از علائم هستند که با پدیدار شدن آن ها متوجه بروز مشکل در لجستیک معکوس خواهیم شد. از این رو لازم است در کنار آشنایی با مفاهبم لجستیک معکوس و اقدامات آن، به خوبی با مشکلات احتمالی سیستم‌های لجستیک معکوس نیز آشنایی پیدا کنیم.