ازجمله مباحثی که امروزه در حوزه لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین صنایع مختلف مطرح می‌باشد، موضوع "لجستیک معکوس" و "مدیریت بازگشتی‌ها" می‌باشد؛ امری که به نظر می‌رسد تاکنون در صنایع مختلف کشورمان مورد توجه جدی قرار نگرفته است. در عصر تجاری کنونی که چرخه عمر محصولات هرروز کوتاه‌تر و کوتاه‌تر می‌شود، سیاست‌های برگرداندن محصول با زمان‌های پاسخگویی سریع و خدمات مشتری تعریف گشته و تأکید بیشتری بر مدیریت بازگشتی‌ها، تغییر شکل و ذخیره دوباره کالاهای تمام‌شده وجود دارد.
لجستیک معکوس (reverse logistics) را می‌توان به این صورت تعریف کرد:"هماهنگی و کنترل کامل، بارگیری و تحویل فیزیکی مواد، قطعات و محصولات، از محل مصرف به محل عملیات و بازیابی یا دفع و سپس بازگرداندن متعاقب به محل مصرف در موارد مناسب".
بررسی‌ها نشان می‌دهند که در حدود 4% هزینه‌های لجستیکی هر شرکت، مربوط به لجستیک معکوس است که البته این سهم در شرکت‌ها و صنایعی که محصولات آن‌ها دارای کیفیت پایین‌تری بوده و از تکنولوژی پیشرفته بهره‌مند نیستند خیلی بالاتر خواهد بود. به‌طورکلی، لجستیک معکوس در صنایعی که ارزش محصولات بسیار بالا است و یا درصد مرجوعی‌ها رقم قابل‌توجهی را نشان می‌دهد از اهمیت بیشتری برخوردار است.
مهم‌ترین اقدامات لجستیک معکوس
گرچه فعالیت‌های زیادی را می‌توان در قالب مدیریت بازگشتی‌ها در نظر گرفت اما برخی از اهم فعالیت‌های لجستیک معکوس که عمدتاً به‌طور اختصاصی در این حوزه مطرح است، عبارت است از:
- تعمیر و تعویض،
- نوسازی محصول،
- ساخت مجدد،
- بازیافت،
- فروش مجدد،
- استفاده مجدد.
به این نکته توجه داشته باشید که برخی از علائم هستند که با پدیدار شدن آن ها متوجه بروز مشکل در لجستیک معکوس خواهیم شد. از این رو لازم است در کنار آشنایی با مفاهبم لجستیک معکوس و اقدامات آن، به خوبی با مشکلات احتمالی سیستم‌های لجستیک معکوس نیز آشنایی پیدا کنیم.
